De instrumenten van de Kamervoorzitter

De afgelopen jaren is het debat verhard en zijn de tegenstellingen scherper geworden. Dit verschijnsel zien we ook terug in de debatten die in de Tweede Kamer gevoerd worden. Om alles in goede banen te leiden heeft de voorzitter van de Tweede Kamer een aantal mogelijkheden om in te grijpen als het debat uit de hand dreigt te lopen. Maar wat zijn deze mogelijkheden, en op basis waarvan heeft de voorzitter deze macht?

De basis

Zoals gezegd heeft de Kamervoorzitter een aantal mogelijkheden om in te grijpen wanneer het debat dreigt te ontsporen. Deze mogelijkheden staan beschreven in het Reglement van Orde van de Tweede Kamer. Het Reglement van Orde is het spelregelboekje van de Tweede Kamer, waarin onder anderen de positie van de voorzitter is bepaald.

Het Reglement van Orde bepaalt bijvoorbeeld hoe de Kamervoorzitter wordt gekozen. De Tweede Kamer kiest uit haar midden een voorzitter. Dit gebeurt bij meerderheid. Elk Kamerlid kan zich bij aanvang van de zittingsperiode van een nieuwe Tweede Kamer voor de functie van voorzitter kandideren. Als een kandidaat niet de absolute meerderheid behaalt, dan gaan de kandidaten met de meeste stemmen door naar de volgende ronde. Het Kamerlid wat uiteindelijk de absolute meerderheid haalt, wordt de nieuwe Kamervoorzitter. De huidige voorzitter van de Tweede Kamer is Vera Bergkamp (D66).

Instrumenten van de Kamervoorzitter

Ook de rol en de verschillende instrumenten van de Kamervoorzitter zijn in het Reglement van Orde beschreven. De Kamervoorzitter heeft een sleutelrol. De voorzitter geeft leiding aan debatten, maar staat ook aan het hoofd van de ambtelijke organisatie van de Tweede Kamer.

In artikel 8.16 van het Reglement van Orde staat dat Kamerleden anderen niet mogen beledigen, de orde niet mogen verstoren, niet mogen aansporen tot onwettige handelingen en geen mensen mogen bedreigen. Als een Kamerlid zich schuldig maakt aan een van de bovengenoemde overtredingen, dan waarschuwt de voorzitter hem om hiermee te stoppen en kan indien nodig het Kamerlid vragen om de woorden terug te nemen.

Als een Kamerlid echter niet wil luisteren naar de aanwijzingen van de voorzitter dan kan de voorzitter het Kamerlid het woord ontnemen. Als de voorzitter een Kamerlid eenmaal het woord heeft ontnomen, dan mag het betreffende Kamerlid de rest van het debat niet meer het woord voeren. Maar de Kamervoorzitter kan nog een stap verder gaan. De voorzitter kan namelijk ook bepalen dat een Kamerlid dat zich schuldig heeft gemaakt aan een van de hierboven genoemde overtredingen, de rest van de dag geen debatten meer mag bijwonen. De voorzitter kan dit alles zelf bepalen, en heeft hiervoor geen meerderheid van de Tweede Kamer nodig. Het Reglement van Orde laat geen mogelijkheden toe aan een Kamermeerderheid om te voorzitter in zijn oordeel te overrulen.

Hoe nu verder?

De macht van de Kamervoorzitter is dus erg groot. Het is daarom essentieel dat een bekwaam Kamerlid deze functie bekleed. Hiervoor zijn ervaring, het snel kunnen nemen van beslissingen en het boven de partijen staan belangrijke competenties. Natuurlijk speelt persoonlijkheid ook een rol. De ene persoon zal zich makkelijker bewegen in de rol van Kamervoorzitter dan de andere.

Huidig Kamervoorzitter Vera Bergkamp heeft laten weten dat zij na de verkiezingen van 22 november niet zal terugkeren in de Tweede Kamer. Dit betekent dat een er een nieuwe Kamervoorzitter zal aantreden. Het is aan de Kamer om de nieuwe voorzitter te gaan kiezen, De vraag die de Kamerleden zich dan zullen moeten stellen is of men tevreden is met hoe het de afgelopen periode is gegaan, of wil men nu iets anders?

De huidige Tweede Kamer zal vlak na de verkiezingen een profielschets opstellen voor de nieuwe Kamervoorzitter. De nieuwe Kamer kan daarna indien gewenst deze nog aanpassen en vervolgens vaststellen. We zullen dus moeten afwachten naar welke competenties de nieuwe Kamer op zoek is en welk Kamerlid hier bij past.